دکتر حسین اخوان

آبانماه 1384

عصمت پیامبران در اسلام
و موضوع چهارده معصوم در مذهب شیعه

در ابتدا مختصری از تاریخچه پیدایش شیعه و سنی در اسلام را بیان میکنیم . پس از درگذشت پیامبرخاتم دو مکتب سنی و شیعه با دو طرز تفکر در میان مسلمانان بوجود آمد . گروه سنی اداره امور مردم را امری دنیوی میدانستند که باتعیین "خلیفه" و بیعت کردن با وی انجام میگرفت . گروه دوم (شیعیان) آنرا جزئی از ولایت امر که انتصابی است میدانسنتد و طبق روایتی که پیامبر در حج الوداع گفته بود " من کنت مولاه و علی مولاه" (هرآنکس من اورا مولایم پس علی مولای اوست) علی(ع) را جانشین برحق پبامبر میدانستند و بعد از علی(ع) هم ولایت را در خاندان وی موروثی کردند . در حالیکه علی(ع) خود خلافت ابوبکر ، عمر و عثمان را قبول داشت و حتی مشاور خوبی برای آنها بود و پس از عثمان هم عنوان خلیفه چهارم را پذیرفت . پس از درگیری جنگ بین علی(ع) و معاویه که خودرا جانشین عثمان و خلیفه مسلمین مینامید و درگیریهای امامان بعدی با بنی امیه عداوت میان سنی و شیعه بالا گرفت بطوریکه هرکدام دیگری را کافر و مرتد اعلام کرد. از ابتدا بین ایرانیان و علی(ع) محبت و دوستی دوجانبه ای برقرار شد وبعدا فرزندان و خاندان علی که مقهور بنی امیه شدند به بین النهرین ونقاط دیگر ایران پناه آوردند و امام هشتم تا خراسان هزیمت نمود و هم اکنون مقبره او در مشهد زیارتگاه شیعیان جهان است
شاه طهماسب مؤسس سلسله صفویه در ایران که خودرا در غرب درگیرجنگ باخلفای عثمانی میدید برای استفاده هرچه بیشتر از احساسات دینی مردم ایران مذهب شیعه را مذهب رسمی کشور اعلام نمود و علما و فقهای شیعه مهاجر از جبل عامل شام را زیر چتر حمایتی خود گرفت . مذهب شیعه از این پس سیاسی شد و بتدریج متولیان آن قدرت فراوانی در دربار پادشاهان صفوی بدست آوردند . در این دوره بود که روایات جعلی و خرافات وارد مذهب شد که نه تنها باعث انقراض سلسله صفویه گردید بلکه تا به امروز یکی از علل تحجر و عقب ماندگی ایرانیان باقی مانده است

و اما موضوع "عصمت پیغمبران"
از نظر قرآن کیفیت و قدرت وحی نبوت چنانست که پیامبرنمیتواند پس از آگاهی آنرا تغییر دهد ویا برخلاف آن رفتار نماید(قرآن : سوره الجن آیه 28-26)
بعبارت دیگر در مورد آنچه بدو وحی میشود معصوم و از گناه و لغزش در امان است ولی در غیر از موارد وحی ویا قبل از بعثت همچون دیگر انسانها جایزالخطا است . برخی از متولیان مذهبی میکوشند تا پیامبران را در همه موارد و مواقع و حتی قبل از بعثت معصوم بدانند در حالیکه آیات متعددی از قرآن خلاف اینرا میگوید (قرآن : سوره الضحی آیه 7و6)

"چهارده معصوم"

اکثریت شیعیان نه تنها پیامبر بلکه دختر وی فاطمه و دوازده امام را هم معصوم میدانند در حالیکه تنها پیامبرانند که قدرت وحی آنها را از هر لغزشی باز میدارد آنهم فقط در مورد آنچه بآنها وحی میشود وگرنه پیامبر در امور دیگر مانند دیگران جایزالخطااست . منجمله در جنگ احد پیامبرخدا پس از مشورت با لشکریان تصمیم نادرستی گرفت و از دشمن شکست خورد . بهمبن دلیل هم اصحاب وی همیشه از او میپرسیدند که این سخن وحی است یا نه و خود او هم میگفت که از من فقط قرآن را که کلام وحی است یادداشت کنید و از نوشتن سایر سخنان من و باصطلاح روایات خودداری نمایید . بنابر این چهارده معصوم شیعه گرچه مردمانی پاک سرشتند و از کلام وحی و سخنان پیامبر بیشتر از دیگران مطلع بوده اند ولی معصوم نبوده اند و اینرا امام اول علی(ع) در نهج البلاغه صریحا گفته است که : من از خطا مصون نیستم و بمن وحی نمیشود .
گروهی ازشیعیان نه تنها چهارده معصوم را معصوم مطلق میدانند برداشت خود از گفته های آنها را هم حق مطلق می پندارند . بدین ترتیب است که خودرا حق مطلق و هر دگراندیشی را گمراه و کافر قلمداد کرده حاضرند اورا از میان بردارند و حتی جان خودرا در اینراه فداکنند ! این طرز تفکر نه تنها بر عقاید مذهبیشان حکمفرمااست که در هر موردی خود و "ولی امر" خود رادارای تنها نظر درست می پندارند.